Wrzesień

Gdy w kalendarzu wrzesień

kłania się już jesień.

Nazwa wrzesień ma etymologię ogólnosłowiańską.
Ukraińcy i Białorusini ten miesiąc nazywają podobnie:
ukr. вересень (veresenʹ)
biał. верасень (vierasień).

U Czechów dziewiąty miesiąc to:  září (podczas rui),
a u Chorwatów brzmi podobnie ; rujan.
We wrześniu rozpoczyna się rykowisko jeleni, czyli gody tych pięknych zwierząt.

Dla Kaszubów wrzesień to séwnik (siewnik) – miesiąc siewów.
Łużyczanie posługują się nazwą požnjenc (pożniewiec) - miesiąc po żniwach.

 W dawnej Polsce wrzesień był nazywany jako pajęcznik lub jesiennik. 

Jaki pierwszy wrzesień, taka będzie jesień.

Chodzi wrzesień po rosie, zbiera grzyby we wrzosie.

Jeżeli wrzesień ciepły i suchy, październik nie oszczędzi pluchy.

Wiele ostu na wrzesień wróży pogodną jesień.

Gdy na św. Idzi (1 IX) ładnie, śnieg na pewno późno spadnie.

Na św. Idzi, to się w polu tylko bydło i oracza widzi.

Święty Idzi gruszkę na drzewie widzi.

Wielka dla zboża i siewki wygoda, gdy w św. Idzi przyświeca pogoda.

Gdy w Stefana (2 IX) mgły od rana, a od wieczora pogoda
- jesień jabłkom cukru doda.

Słoneczna Izabela (3 IX) całą jesień ciepłem obdziela.

Słoneczna i ciepła Róża (4 IX) ciepłą jesień przedłuża.

Gdy na Wawrzyńca (5 IX) orzechy obrodzą, to w zimie mrozy dogodzą.

Św. Wawrzyniec uwija z orzechów wieniec.

Św. Regina (7 IX) gałęzie ugina.

W dzień św. Reginy wabią chłopaków dziewczyny.

Gdy nadchodzi Regina, przyroda mgły rozpina.

W narodzenie Marii (8 IX) pogodnie, tak będzie cztery tygodnie.

Przed Bogarodzicą siej żyto przed pszenicą,
a po Bogarodzicy chwyć się pszenicy.

W narodzenie Panny pluta, w zimie zedrzesz buta.

Kiedy Panna się rodzi, już jaskółka odchodzi.

Jak św. Stanisław (8 IX) ze słonkiem się mija,

to babie lato w czas pole owija

Sergiusz (9 IX) źle służy ludziom w podróży,
gdyż pogodę zmienia według swego chcenia.
 
Na św. Łukasza (10 IX) jest w domu chleb i kasza.

Gdy Prot (11 IX) trzyma dzień ze słońcem
- grzyb rośnie w lesie, w rowie i na łące.

Gdy Jan Chryzostom (13 IX) gości słońce, będą pogodne jesienne miesiące.

Na Święty Krzyż ( Podwyższenie Krzyża św. 14 IX) owce strzyż.

Na Podwyższenie Świętego Krzyża jesień się przybliża.

Ostre wiatry w Bernarda (14 IX) - jesień będzie słotna, a zima śnieżna i twarda.

Gdy słonecznie w Nikodema (15 IX) - przez dni siedem deszczu nie ma.

Gdy się Korneliusz (16 IX) chmurami rozdyma, będzie sucha i ostra zima.

Na świętego Teodora (19 IX) zapełniona komora.

Święty Mateusz (ewangelista 21 IX) dodaje chłodu i raz ostatni podbiera miodu.

Święty Mateusz chmiel z tyczek odziera i też miód z barci podbiera.

Pogoda na św. Mateusza cztery niedziele się nie rusza.

Na św. Mateusza dostanie kapusta kapelusza.

Na Mateusza słońce grzeje, po Mateuszu wiatr ciepło wieje.

Mateusz bez dżdżów potoku da win do przyszłego roku.

Maurycy (22 IX) i (20 III) boską mocą dzionek zrównał z nocą.

Jeśli Tomasz (22 IX) ma jasne lice, to przyprowadzi nawałnice.

Wrzeszczy wrzesień, że już jesień.

Gdy jesień zamglona, zima obficie zaśnieżona.

Rolnik deszczowej Tekli (23 IX) nie lubi, bo wszystkie zasiewy wygubi.

Gdy Tekla deszczowa, to i mysz w stogu się chowa.

Od św. Kleofasa (25 IX) jesienny chłód po polach hasa.

Gdy Kleofas minie, mysz się chowa w oziminie.

Na św. Wacława (28 IX) w polu pustki, w domu sława.

Św. Michał (29 IX) z pola wszystko pospychał.

Ptaszki przed Michałem odleciały, będzie ostry grudzień cały.

Gdy w Michała pogodny dzień cały, na piękne grzyby kosz za mały.

Gdy na Michała grzybno, w październiku rybno.

Siać po świętym Michale, to już trochę niedbale.

W dzień św. Michała wiatr z północy i wschodu pokazuje na zimę wiele mrozu.

Gdy noc jasna na Michała, to nastąpi zima trwała.

Od św. Michała trąbka myśliwego do boru woła.

Michał kapustę do beczki wpychał.

Św. Michał lato przekichał.

Gdy jesień zamglona, zima zaśnieżona.

Zadeszczony wrzesień nieurodzaj i choroby niesie.

We wrześniu gdy tłuste ptaki, mróz w zimie nie lada jaki.

Gdy we wrześniu grzybów brak - niezawodny zimy znak.

Gdy we wrześniu krety kopią po nizinach, będzie wietrzna, ale lekka zima.

Im głębiej we wrześniu grzebią się robaki,
tym bardziej się zima da ludziom we znaki.

Gdy wrzesień bez deszczów będzie, w zimie wiatrów pełno będzie.

Wrzesień jeszcze w słońcu chodzi, babie lato już się rodzi.
 
Jesień tego nie zrodzi, czego wiosna nie posiała.

Gdy jesienią mało liści spada, późną wiosnę to zapowiada.